Waar komt het pauskruis vandaan?

Je moet het maar weten

Pauskruisjes zijn een begrip in Limburg. In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw zijn er door het bisdom Roermond duizenden van verspreid. De kleine kruisjes waren een kopie van het kruis dat toenmalig paus Johannes Paulus II in vieringen altijd als herdersstaf gebruikte. Bij de inauguratie van de nieuw paus Leo XIV dook het bekende pauskruis ineens weer op. Waar komt dit kruis vandaan? 

Anders dan bij bisschoppen is de herdersstaf die de paus tijdens liturgische plechtigheden draagt geen kromstaf, maar een kruisstaf. Deze wordt ook wel ‘ferula’ genoemd. Oorspronkelijk was het zelfs een driearmig kruis. Johannes Paulus II had een duidelijke voorkeur voor de staf met het zilveren pauskruis. Zozeer zelfs dat veel mensen denken dat die staf voor hem gemaakt is, Maar dat is niet zo. 

De staf met de tengere Christus op het kromgebogen kruis werd in 1963 gemaakt voor paus Paulus VI, vlak na zijn verkiezing tot paus. Deze ferula is een ontwerp van de Italiaanse kunstenaar Raffaele (Lello) Scorzelli. Paulus VI gebruikte hem voor het eerst tijdens de slotzitting van het Tweede Vaticaanse Concilie op 8 december 1965, dit jaar precies 60 jaar geleden.

Sinds dat moment wordt de kruisstaf door pausen gebruikt zoals bisschoppen hun kromstaf gebruiken. Vóór die tijd was het gebruikelijk dat deze bij liturgische plechtigheden voor de paus uit werd gedagen. Alleen bij een kerkwijding droeg de paus het kruis zelf om daarmee driemaal op de deur te kloppen en volgens een oude traditie letters op de grond te tekenen. 

Het opvallend realistische, kromgebogen pauskruis van Paulus VI wil de kern van het christelijke geloof uitdrukken: dat God door zijn Zoon mens is geworden zoals wij, dat Hij heeft geleden en is gestorven aan het kruis om ons te redden en ons eraan te herinneren hoe onmetelijk zijn liefde voor ons is. Alle pausen sinds Paulus VI hebben bij bepaalde gelegenheden deze kruisstaf gebruikt. Johannes Paulus II heel veel, maar ook Benedictus XVI, Franciscus en nu Leo XIV.  Er bestaan er overigens drie van: het origineel en twee lichtgewicht kopieën.