Tradities met Pasen

Pasen (Wielkanoc – de Grote Nacht) wordt in Polen volgens de katholieke traditie gevierd met een weerspiegeling van het oude heidense geloof in die tradities. In die Poolse traditie is het ook een dag voor heel de familie, rijk aan verschillende gewoonten en gebruiken.

Het feest duurt twee dagen (zondag en maandag), dat zijn vrije dagen. Het was ooit erg belangrijk, niet alleen om religieuze redenen, maar ook om … culinaire. Na een maand van vasten en hongeren was het een culinair carnaval, waarin mensen genoten van heerlijke worst en gebak. De verplichte taart voor Pasen was de „baba” (een gistcake) en het traditionele recept voor rijkere gezinnen vergt niet minder dan 60 eieren voor de bereiding.

Een gewoonte, die tot op de dag van vandaag voortleeft, is de viering van Palmpasen op Palmzondag (een week voor Pasen). Vroeger geloofde men dat palmen, mensen, dieren en boerderijen, beschermden tegen toverijen en kwaad. Verder is er wat rivaliteit over wie de hoogste en wie de mooiste palm heeft. De Goede Vrijdag is de dag van de strenge vasten, op zaterdag gaat men (vooral kinderen) naar de kerk met een zogenaamde swięconka” de kleine traditionele mand gevuld met eten: eieren, gerookt spek, zout, peper, mierikswortel, brood en gebak. De prachtig versierde mand (traditioneel bekleed met een wit linnen, of kanten, servet en versierd met buxus takjes) wordt dan gezegend door de priester. (Deze traditie bestaat ook in sommige delen van Oostenrijk en Duitsland.)

Paaszondag
Gelovige mensen beginnen de Paaszondag met deelname aan de mis, de zogenaamde opstanding. Anderen en ongelovigen beginnen die dag met het traditionele paasontbijt. Een verplicht onderdeel daarbij zijn de prachtig versierde eieren. Dit is niet een van oorsprong Poolse gewoonte, maar in Polen is het versieren van eieren tot een grote artistieke traditie geworden. De eieren zijn beschilderd of bekrast in veel verschillende patronen. Op die manier maken volkskunstenaars er ware kunstwerkjes van. Traditionele Poolse paasmorgengerechten zijn: Zurek (soep), witte worst, ham, eieren en mierikswortel.

Zoetigheden worden vertegenwoordigd door de paastulband, de kwarktaart en ook de mazurek (de rechthoekige of ronde taart bedekt met verschillende soorten vulling en delicatessen). Onmisbaar bij de tafelversiering is een lam of een paashaas gemaakt van suiker of een speciale taart. Met Pasen krijgen kinderen cadeaus (de zogenaamde „konijnen”).

Paasmaandag: śmigus-dyngus
Op deze dag besproeien (of begieten) de mensen elkaar met water. Dit gebruik stamt uit het oude heidense geloof. De oude Slaven schreven aan het water het vermogen toe te zorgen voor gezondheid en vruchtbaarheid waarbij het water ook de vreugde van het komende voorjaar symboliseert. Na de komst van het christelijk geloof besproeide men ‘s ochtends vroeg in enkele streken de akkers met (wij)water.

Deze gewoonte bestaat nu nog in het zuiden van Polen. Het besproeien van vrouwen met water was een gewoonte in de dorpen en is overgenomen door het hof. Daarbij werd het water vervangen door parfum. Het meeste plezier beleefden mannen in het besprenkelen met koud water van vrouwen die nog in bed lagen. De dames bleven echter niet weerloos (Ze hadden emmers met water onder hun bed staan). Soms is het, voor jonge vrouwen beter om die dag maar niet op straat te gaan en zo de horden van jonge doldrieste mannen met emmers water te vermeiden. Over het algemeen is, naast de deelname aan de kerkelijk traditie, Pasen een dag voor het gezin, sociale activiteiten en ontspanning.