Wat je moet weten van Polen - Pools liedboek

Zang, dans en feesten, een Poolse traditie

De Polen zijn altijd al een volk geweest dat veel van zingen hield. Zang is dan ook een onmisbaar onderdeel van hun feesten en vergezelde hen ook op de meest dramatische momenten in hun geschiedenis. De liederen beschrijven lotgevallen en tegenslagen van dorpelingen, moedigden soldaten aan te vechten en hielden een nationaal besef en gevoel levend tijdens de Poolse delingen toen Polen, als staat, van de kaart verdwenen was. Tijdens de Volksrepubliek Polen dienden deze liederen voor propagandadoeleinden maar waren ze ook een verzetsuiting tegen het communistische systeem. Polen zongen altijd graag – en nog steeds – tijdens feesten. Het feestelijke repertoire is zeer rijk en de liederen komen uit alle categorieën (patriottische, militaire-, volks- folk, en straatliederen).

Historische en patriottische liederen
Het oudste Poolse lied is het uit de 13de eeuw stammende Bogarodzica (Moeder Gods). Het is het oudste Poolse religieuze lied en de oudste Poolse poëtische tekst ooit. In de tweede helft van de 16de eeuw fungeerde het als het volkslied en werd het gezongen door de ridderschappen vóór grote gevechten, zoals de Slag bij het Groene Woud in 1410 en bij Chocim in 1621.

Volksmuziek
De thema’s van Poolse volksliederen hebben betrekking op alle aspecten van het leven: liefde, werk, spel, rituelen. Eeuwenlang werden ze mondeling overgeleverd van generatie op generatie, zonder de notatie of de tekst vast te leggen. Veel ervan werd gered door de etnograaf Oscar Kolberg, die in de 19de eeuw begon ze op schrift te stellen. Traditionele Poolse volksliederen kennen slechts één zangstem. Meerstemmige zang komt eigenlijk alleen in Podhale (in de Pieniny bergen) voor.

Kerstliederen
Poolse kerstliederen zijn de mooiste ter wereld. De oudste lied komt uit het jaar 1424. Sinds het begin van de 17de en de 18de eeuw zijn ze in toenemend mate populair geworden. Sommige van de kerstliederen hebben de tune van een polonaise(de traditionele Poolse dans), zoals Bóg się rodzi (God is geboren) of „W żłobie leży” (Liggend in een kribje), die melodie is afkomstig uit de kroningspolonaise van koning Wladyslaw IV. Hoewel sommige van de kerstliederen in verheven vorm de geboorte van Jezus Christus aankondigen, zijn er ook veel mooie slaapliedjes, terwijl anderen juist weer zeer levendig worden gezongen. Ze worden uitgevoerd door volksgroepen, koren en zangers steeds op, min of meer, de zelfde traditionele wijze.